admin – MARLEEN SCHMITZ

Lachertje

Chemelot zorgt niet alleen voor vrolijke Limburgers, nee Chemelot kan ineens heel Nederland blij maken.

Chemelot is een bedrijventerrein in Geleen waar je vlug langs moet rijden, liefst met je neus dicht. In de fabrieken aldaar worden allerlei soorten kunststof gemaakt.

Wat is nu het geval? Bij het produceren van salpeterzuur, caprolactam en acrylennogwat wordt al jarenlang onbekommerd lachgas uitgestoten. Niemand die ernaar omkeek, want lachgas viel buiten de regeltjes. Nu wordt bekend dat de hoeveelheid uitgestoten lachgas relatief snel en relatief goedkoop met maar liefst 85% terug gedrongen kan worden. Volgens De Limburger kan dat een klimaatklapper worden. Cijfermatig zal dat wel zo zijn, maar ik blijf met de vraag zitten waarom men niet eerder echt aan de bel trok? (Wikipedia zegt dat de broeikaswerking van lachgas is 300 keer sterker dan koolstofdioxide en dat er 150 jaar nodig is om het af te breken, dus zo vrolijk is het allemaal niet.)

Verderop in het artikel lees ik nog dat er van de overheid ‘maatwerk’ verwacht wordt bij het in gang zetten van de besparende maatregelen.

Ja, echt iets om blij en vrolijk van te worden.

plat kalle en Hollans sjrieve

Worom det ich plat kal en in ’t Hollans sjrief:

Dao zeen versjillende raeje veur die allemaol mit-ein samenhange, mer de belangriekste is drek ouch de simpelste: de oetgaeverie wo ich veur sjrief (Zomer & Keuning) is ’ne Hollanse oetgaeverie. Die zitte in Utrecht. Ich höb e saortement aafspraok mit hun det ze idder jaor e book van mich kriege.

Dit, Een verre vriend,is miene zevendje roman dae dao oetgegaeve weurtj. (Van nummer acht, veur 2020, höb ich net de ieëste versie aaf, mer die is nag neet good gekeurdj door de oetgaever.) Van de zeve beuk die dao óngertösse versjene zeen, zeen d’r twieë die behalve det ze in Limburg spele, ouch echte Limburgs thema’s höbbe. Tussen twee grenzenspeeltj in de buurt van Zittert en geit euver de Selfkantwestie. Zwarte ogen groene ogenis e verhaol det róndj de Emma-mien in Gebrook speeltj in de jaore 50-60.De anger romans zeen väöl algemeiner van aard. Ouch de kinjerbeuk die ich gesjreve höb zeen in ’t Hollans. Op ein nao: Mijn abc, det is e drietalig prentenbeukse mit begrippe in ’t Limburgs, ’t Hollans en ’t Ingels.

Twieëdje puntj. Nao mien middelbare sjoeal bön ich in de bibliotheek gaon wirke en al waat se dan luues is in ’t Hollans. En es se dan verhoes nao Den Haag en daonao nao Gebrook, huuer se en kal se mieër Hollans es plat. Daodoor waerdje mien Hollanse waordensjat groter mer nuuj Moferter wäörd kome d’r neet bie, die ginge draaf. Wie ich begós mit lieëre sjrieve wore de lesse en de cursussen allemaol in ’t Hollans.

Natuurlik lik plat korter bie mich, sommige tekste, b.v. columns en sommige gedichte sjrieve zich baeter in ’t Limburgs. Ich bön neet veur nieks lid van de Sjrieverskrink, doon mien bès veur Platbook en veur Veldgewas en höb zelfs in 2013 de literatuurpries gewónne. Ich zoew ouch bès ‘ne roman in ’t Limburgs wille sjrieve, mer ja, dao zeen neet väöl Limburgse oetgaeverieje wo se mit dien manuscripte terech kins. En esse dan kins keze tösse ‘ne roman in ’t Limburgs dae inne laaj blief ligke of ‘ne roman in ’t Hollans dae oetgegaeve weurtj… tja… dan is ’t waal dudelik wo ich veur kees. Dao kump nag bie dat Z&K ‘n gooj oetgaeverie is en det ich blie bön det ich dao d’r tösse bön geroldj.

Hattrick

Wat is een hattrick?

Wanneer een persoon drie maal in een wedstrijd een bijzondere prestatie levert, wordt dat een hattrick genoemd. Oorspronkelijk komt de term uit de cricketsport, waar ooit iemand een drievoudige uitzonderlijke prestatie leverde, die beloond werd met een hoed, een ‘hat’ .

Wat is een mini – hattrick?

Die bestaat niet. Er bestaat wel een zuivere hattrick en een variant die Duits wordt genoemd, maar een mini-hattrick bestaat niet. Toch voelde het voor mij op Goede Vrijdag wel zo. Op die dag kreeg ik voor drie verschillende romans, van drie verschillende kanten, mooie dingen aangereikt. Misschien denk je nu… aangereikt… dat is toch niet echt een prestatie leveren. Ja en nee is dan mijn antwoord. Nee, want ik presteerde niets op dat moment, maar ja, ik had er eerder voor gewerkt, geploeterd en getobd.

Voor Late lente (mijn boek van 2018) kreeg ik (alweer) een recensie met vier sterren,
Voor Een verre vriend (mijn boek van 2019) kreeg ik een doos met tien presentexemplaren,
Voor Een gouden lint (werktitel voor mijn boek van 2020) kreeg ik anderhalf werkbaar idee.

Mag ik dat alsjeblief een mini – hattrick noemen?

Blaw druufkes

Voor onderstaand verhaaltje is het handig te weten dat ik Limburgse ben, bij voorkeur Limburgs dialect praat en dat mijn kleinkinderen niet in Limburg wonen en dus niet het voordeel hebben tweetalig op te groeien.

Van de week maakte ik met mijn vierjarige kleindochter een wandelingetje door onze buurt. Na de verplichte nummers, (de kippen, het trappetje van huisnummer 16 en de kerktrap op en af) was er ruimte en aandacht voor de taal en de lente.

‘Oma, jij zegt doef, en ik zeg duif, maar ik kan ook doefzeggen, hoor.’ ‘Goed zo meid!’ We repeteerden: duif – doef; druif – droef ; huis–hoes … Ze zei het perfect na. Ook het ‘Jao hè oma?’ klonk me als muziek in de oren.

Daarna schakelden we over op de lente. Ze corrigeerde me: de bloemetjes aan de bomen waren geen bloemetjes, dat was bloesem! Ik wees haar de paosblome en de blauwe druifjes. ‘Blaw druufkes,’ zei ze trots.

‘Waat bös se toch e slum maedje, det klop, jas det zeen blaw druufkes,’ zei ik, want slimheid moet beloond worden. Maar het klonk toch raar in mijn oren. De naam ‘blauwe druifjes’ zit – hoewel ik volbloed Limburgse ben – al mijn hele leven in het ABN in mijn hoofd.

Bijna thuis kwamen we een aardige buurtgenoot tegen. Hij bleef staan voor een praatje over het voorjaar, de bloesem en de bloemetjes. Pronkend met haar nieuwe wijsheid wees mijn kleindochter naar een pol blauwe druifjes: ‘Dat zijn blaw druufkes.’

‘Inderdaad, ‘blauwe druifjes’, beaamde de man en liet zowel mij als mijn kleindochter in verwarring achter.

‘uit eigen werk’

‘Schrijfster Marleen Schmitz leest voor uit eigen werk,’zo kondigde Buurtbieb De Bookgaard mij aan. Die aankondiging alleen al maakte me nerveus. Schrijfster leest voor uit eigen werk… dat klonk alsof ik iets geweldigs ging doen.

Ik wist natuurlijk wel dat ik had afgesproken bij de opening van de Buurtbieb een paar columns en wat verhaaltjes voor te lezen, maar was dat hetzelfde als voorlezen uit eigen werk? Laatst was ik in de schouwburg bij Tommy Wieringa, díe las voor uit eigen werk, maar ik?

Toch… wie A zegt moet B zeggen. Twee ochtenden besteedde ik aan het voorbereiden van een praatje en het uitzoeken van geschikte teksten. Als binnenkomer had ik van mijn uitgever Zomer & Keuning een stapel splinternieuwe boeken meegekregen, maar toch zat ik met klamme handen in de auto op weg naar Maria Hoop. Ik beloofde mezelf dat dit echt de allerlaatste keer was dat ik zo’n soortement lezing voor publiek zou verzorgen.

De zaal was in stijl versierd en oogde gezellig. Pontificaal in het midden stond een stoel, er was een microfoon en langzaam druppelden de mensen binnen. Het werd gezellig druk en voordat ik het wist was ik aan de beurt. Mijn verhalen vielen in de smaak en het gaf me een goed gevoel dat er écht naar mij werd geluisterd.

Naderhand praatte ik met een vrouw van mijn leeftijd die – dankzij mijn research bij Zwarte ogen groene ogen – een jeugdherinnering aan haar vader had gekregen. Ik kreeg ook van iemand de vraag of ik nog een keer ergens anders wilde voorlezen. (Grote twijfels). En er was een bezorgde moeder die meende dat haar zieke dochter, dank zij mij en ‘mijn eigen werk’, een goede middag had gehad. Dat waren mooie momenten. En dat blijven mooie momenten, ook wanneer het prachtige bloemstuk dat nu op mijn kast staat, verwelkt is.

Bedankt

Over honden en fietsen

Om op mijn plaats van bestemming te komen, kon ik kiezen tussen een snelle of een korte route. De snelle route is een mooi aangelegd fietspad zonder stoplichten, rotondes en andere obstakels maar loopt wel langs een drukke weg. De korte route gaat door een klein natuurgebiedje over een leuk bochtig paadje, maar is helaas wel bijzonder geliefd bij hondenbezitters. Lastig, want ik hou niet van drukte en aan honden heb ik sowieso geen goede herinneringen.

Vroeger, op weg naar de middelbare school, was er bij dat eenzame huis altijd die agressief blaffende hond die vaak los liep. Dan rende hij achter mij aan en hapte naar mijn benen. Die angstige spanning zal ik nooit vergeten.

Maar nu was het nog vroeg op de dag en het was vervelend miezerweer. Veel honden zouden er nu niet zijn. Dus ik nam de groene route. Bij de tweede bocht sloeg de schrik me om het hart: drie mannen en minstens vijf honden! Ik belde luid en fietste er langzaam naartoe. Tot mijn grote opluchting weken de mannen uiteen en bleken de honden aangelijnd. Opgelucht ademde ik uit. Maar ineens dook er uit de bosjes een vrouw met een hond op: de hond was groot, zwart en hij liep los! De vrouw zag me niet, de hond des te beter. Ik fietste zo snel ik kon. De hond veranderde van koers… en van karakter! Grommend achtervolgde hij mij. Ik voelde dat hij in mijn fietstas beet. Trok eraan. Ik slingerde. Bleef ternauwernood rechtop. Plotseling begon iemand keihard op de hond te schelden. Die schrok er zo van dat hij afdroop. Daarna hield ook het schreeuwen op.

‘Daar ben je goed vanaf gekomen,’ zei ik tegen mezelf. Weer een nieuwe schok. De stem die ik hoorde was dezelfde die daarnet zo vreselijk had gescholden… het was mijn eigen stem

Bedankt lieve lezeres,

je zei tegen mij dat je, vanwege de laatste hoofdstukken van Late lente, te laat op een afspraak verschenen was. Voor jou niet zo leuk, maar voor mij het teken dat het met mijn roman wel goed zit. Je was teleurgesteld toen ik zei dat mijn nieuwe boek geen vervolg op Late lente was, want je wilde zo graag weten hoe het verder met Liesbeth ging. Of ze misschien dit of dat ging doen. Je zou het zo leuk vinden als dat ene zus of zo werd opgelost. Maar misschien was Liesbeth dat helemaal niet van plan en ging ze lekker met Toon … Weet je, lieve J, over een vervolg had ik tot op dat moment nog niet nagedacht. Een verre vriend dat in april 2019 zal verschijnen, gaat over Rita en Rutger en ook in het boek waar ik nu aan bezig ben, komt Liesbeth niet voor. Maar wie weet, misschien in het boek dat dáárna komt? Ik hou je op de hoogte. Groetjes, Marleen

Goede voornemens

Ik begin een nieuw jaar altijd met het maken van drie goede voornemens. Drie is een mooi aantal, drie is te doen. Voornemen 1. moet ik weer overnemen van vorig jaar, dat zijn de nog-niet- afgevallen-kilo’s. Blijft lastig. Nummer 2. is het uitbreiden van de hardloopkilometers-zonder-wandelpauze tot tien kilometer. Daar heb ik wel een goed gevoel over. Als ik geen blessures krijg, gaat dat wel lukken.

En daarna is er nog ruimte voor één nieuw goed voornemen. Maar welk? Minder afval, meer fiets- en ov-kilometers, zuinig met gas, water en elektriciteit doen niet mee, dat spreekt vanzelf. Elke dag iemand een glimlach ontlokken door een groet, een vriendelijk woord of een grapje? Elke week een boek lezen? Me inschrijven voor een talencursus? Een fotocursus? Eindelijk dat vest afbreien? De zolder opruimen? Of de garage? Én de garage? Pff… dat moet nog allemaal… stap voor stap, kies er één…

Gisteren was ik er nog niet uit, maar na vannacht wist ik het: om 01.13 uur kreeg ik een geweldig idee voor een nieuw boek! Hopla, leeslamp aan en gauw mijn geniale inval op een blaadje gekrabbeld… Hoewel het idee in het nuchtere ochtendlicht niet meer zó fantastisch was, is het nog steeds wel levensvatbaar. Ik zou er het liefst meteen aan beginnen.

Maar dan moet ik eerst het boek waar ik al mee bezig ben afschrijven. En de tweede ronde van het script dat bij de uitgever ligt, komt er nog aan. O, en ik mag het prentenboek voor kleindochter vier zeker niet vergeten. Dat moet af! En we hebben nieuwe fietsen gekocht…

Sorry Maria

Wie v’r inne kerstied ‘ne daag op Roos (2) en Lynn (3) móste passe, begóste v’r mit róndloupe door e tuincentrum. Ze keke zich de uig oet aan de lempkes, de iesbaere en de pinguins, mer ouch aan de piele oppe gróndj die de louprichting aangove. Mit ’ne raoze glitterkersman veur inne kersboum ginge v’r heives.

Toen ze de slaop oet hawwe, stóng de boum al vaerdig óm versierdj te waere. Ich hóng de lempkes drin en leet hun óngertösse de beeldjes oetpakke. De herders, keuninge en sjäöpkes waerdje oet ’t gezèttepepier van vurg jaor gehaoldj of ’t cadeautjes wore. Roos zoot zich de kemieël te bekieke en Lynn haw Maria gevónje. ‘Oma, kiek, dit is Maria, de mama van ’t kiendje.’

‘Det klop. Waat slum van dich.’ Lynn haw gein aandach veur mien complimentje; ‘t rómmeldje op de baom van de doeas op zeuk nao ’t kiendje, wie veer det vreuger ouch deje.

Toevallig höbbe v’r twiee kiendjes, ein waat bie de kerstgroep huuerdj en nag ein waat ich oeajtj van ‘ne voelniswage geredj höb. Zoea doondje kóste ze allebei ’n kiendje vinje. En in ’t stelke waas toch plaats zaat veur Maria, Josef, de kiendjes, de os, de aezel en de sjäöp, bewaerdje ze.

Later nao, ónger ’t aete, vroog Lynn aan mich waat twieë baby’tjes wore. ‘Det is ‘ne twieëling!’ zag ich, songer ouch mer ei moment aan die twieë kerskiendjes te dinke. Wo het dus waal aan dach… ‘‘ne twieëling…’ zag ’t mich nao. Ich knikdje.

‘Oma, ein kiendje haetj Jesus, mer wie haetj det anger?’

Sorry Maria, det van dae twieëling is verkieërd euver gekómme. Ich houp neet det d’r kal van kump.

Dat Boek

Over Dat Boek en het schrijven van Late lente

Bijna drie jaar lag Dat Boek op mijn nachtkastje voordat ik erin begon te lezen. Het verhaal boeide me al vanaf de eerste zin, maar ik had tegelijkertijd ook de neiging Dat Boek dicht te klappen.

De hoofdpersoon van het verhaal was een vrouw van middelbare leeftijd die plotseling alleen kwam te staan. Na twintig bladzijden wist ik dat haar zoon niet de weg ging kiezen die zij voor hem uitgestippeld had. Na nog zes bladzijden legde ik Dat Boek weg. Definitief weg. Want de plotseling overleden echtgenoot had zijn vrouw met de nodige problemen achtergelaten.

Ik lag lang wakker die nacht. Als ik de eerste versie van een boek aan het schrijven ben, lees ik met opzet nooit een boek van een andere schrijver, omdat ik bang ben dat ik daar onbewust iets van zou kunnen overnemen. En nu dit!

Het is een van de ergste dingen die een schrijver kan overkomen, denken dat je een origineel verhaal schrijft en er dan achter komen dat iemand een soortgelijk verhaal heeft geschreven. Ik wist zeker dat ik Dat Boek nog niet gelezen had toen ik Late lente schreef. Maar toch…

Late lente, gaat over Liesbeth, een vrouw van vijftig die na de hartaanval van haar man haar leven opnieuw vorm moet geven. Ze wordt geconfronteerd met de onzekere toekomst van hun bedrijf en een zoon die zijn eigen plannen maakt.

Ik ben nu een beetje van de schrik bekomen. Want hoeveel boeken zouden er zijn over vrouwen met overleden echtgenoten en eigenwijze zonen? Mijn Late lente is heel anders dan het boek waar ik zo van schrok.

Toch heb ik Dat Boek niet uitgelezen. Sterker nog, ik heb het bij het oud papier gelegd. En nee, je hoeft me niet naar de titel te vragen: die heb ik uit mijn geheugen gewist.